Thực hiện công cuộc xóa đói giảm nghèo, mỗi địa phương, cơ sở có nhiều mô hình cách làm khác nhau. Tại xã vùng cao Nậm Tha huyện Văn Bàn người nông dân đã bén duyên và gắn bó với cây quế từ bao đời nay. Cây quế không những có giá trị về kinh tế mà còn bảo vệ thiên nhiên, môi trường sinh thái, giữ đất, giữ nước ở những vùng đồi núi dốc. Góp phần quan trọng giúp nhiều hộ đồng bào dân tộc xóa đói, giảm nghèo và vươn lên làm giàu chính đáng.

Xã Nậm Tha có 539 hộ với 2.920 nhân khẩu sinh sống tại 7 thôn bàn. Trong đó dân tộc Dao chiếm 52%, còn lại là các dân tộc Mông, Tày, Kinh. Đối với người Dao của xã việc trồng cây quế đã trở thành truyền thống lâu đời, xuất hiện từ những năm 90 cho đến nay cây Quế Nậm Tha vẫn được đánh giá cao về chất lượng. Theo kinh nghiệm của những thương lái, Quế trồng tại đây có hàm lượng tinh dầu cao nhất so với các xã trong huyện. Về xã Nậm Tha hôm nay hình ảnh người người, nhà nhà trồng quế đã không còn xa lạ. Toàn xã hiện có trên 700 ha Quế các loại, được trồng nhiều nhất tại các thôn Khe Tào, Khe Coóc, Phường Coong. Riêng năm 2015 nhân dân đã trồng mới trên 200 ha Quế chưa kể người dân còn trồng theo hình thức xen canh, gối vụ. Ông Triệu Kim Dẫn-chủ tịch UBND xã Nậm Tha cho biết: “Từ khi phát triển mạnh về cây quế, đời sống của nhân dân xã Nậm Tha đã tăng lên đáng kể. Bình quân thu nhập đầu người năm 2000 của xã mới chỉ là 4000-5000 triệu đồng đến năm 2014 đã tăng trên 10 triệu đồng. Có nhiều hộ gia đình đã vươn lên trở thành hộ khá, giàu”.

Về xã Nậm Tha những ngày này đang rộ mùa thu hoạch. Quế thường được khai thác vào tháng 3 và tháng 8 (âm lịch) hàng năm. Lúc đó Quế mới róc vỏ và cho đúng chất lượng sản phẩm. Dưới cái nắng như đổ lửa giúp việc khai thác được dễ dàng hơn, quế phơi khô nhanh từ đó giá thành cũng cao hơn. Gia đình ông Triệu Tiến Kim bà Triệu Thị Triệu thôn Phường Coong hiện đang có khoảng trên 5000 cây Quế, trong đó có những cây đã 19, 20 năm tuổi. Ông kim cho biết với giá bán như hiện nay, mỗi một cây ông có thể bán từ 600.000-1000. 000 đồng/ 1 cây. Do đặc tính cây Quế phải trồng từ 8-10 năm mới cho thu hoạch nên gia đình ông Kim trồng Theo hình thức trồng gối, và thu hoạch tỉa hàng năm cho gia đình ông thu nhập bình quân từ 50-100 triệu đồng. Với lợi ích từ cây Quế mang lại, ông cho biết: “trong thời gian tới gia đình ông và nhiều hộ dân trong thôn sẽ tiếp tục mở rộng diện tích”. Trước đây, người dân chỉ thu hoạch thành phẩm là vỏ quế để bán rồi bỏ đi hết nhưng vài năm trở lại đây, tất cả các sản phẩm của cây quế đều là hàng hoá. Gỗ quế thơm, chắc rất được ưa chuộng để làm nhà, làm gỗ công nghiệp, nhất là những cây có đường kính từ 20cm trở lên có giá trên 2 triệu đồng/ m3. Loại gỗ đường kính từ 5-7cm bán được 800.000 đồng/m3; cành lá quế có giá 700 đồng/ 1kg; tinh dầu quế được chưng cất từ lá, cành từ 450-500.000 đồng/ 1lít. Quế khô thành phẩm dao động từ 30.000-38.000 đồng/1kg theo giá thị trường hiện nay. Như vậy, việc thu hoạch quế chỉ mang tính thời vụ (2 vụ/năm) nhưng gần như mang lại nguồn thu nhập chính cho người dân nơi đây. Chị Triệu Thị Hàn thôn Phường Coong xã Nậm Tha phấn khởi chia sẻ: Gia đình chị cũng trồng khoảng 5000- 6000 cây đang bắt đầu cho thu hoạch. Bên cạnh đó khoảng chục năm nay công việc của chị là đứng ra thu mua Quế của người dân bán nhập cho các tiểu thương lớn. Tận dụng lao động gia đình chị bỏ công tìm và định lượng mua những đồi Quế có chất lượng thuê thêm nhân công khai thác. Mới từ đầu vụ đến nay chị đã thu mua trên 21 tấn quế khô, với số vốn trên 500 triệu đồng. Theo chị vụ 3 này, Quế vừa được mùa và được giá. Cây Quế ở Nậm Tha đã đóng góp đáng kể giúp người dân vượt qua đói nghèo . Nhiều hộ dân đã xây được nhà, mua sắm các phương tiện hiện đại phục vụ cho sinh hoạt, con em được học hành đầy đủ đời sống vật chất tinh thần nhân dân được nâng lên đáng kể. Không dừng lại ở đó gắn với vùng nguyên liệu này, nhiều cơ sở sản xuất, chế biến tinh dầu Quế đã ra đời tạo công ăn việc làm cho rất nhiều lao động tại địa phương. Sản phẩm quế của Nậm Tha không chỉ có tiếng trong và ngoài tỉnh mà còn xuất khẩu sang thị trường các nước. Việc quy hoạch mở rộng và phát triển cây Quế bền vững đang là nhiệm vụ đặt ra với ngành, địa phương nói chung và của xã Nậm Tha nói riêng.

Xây dựng các vùng nguyên liệu, thu mua ổn định, liên kết trong sản xuất và kinh doanh bảo vệ lợi ích người nông dân trên thị trường là yêu cầu rất cần thiết. Để cây Quế dần trở thành cây mũi nhọn trong xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế ở địa phương.

Phùng Thị Duyên: Đài TT - TH huyện