Văn
Bàn hiện có diện tích rừng và đất lâm nghiệp chiếm trên 80%. 23 xã, thị trấn đều có diện tích rừng và đất
lâm nghiệp, tài nguyên động, thực vật rừng phong phú đa dạng. Nhiều chủng loại
gỗ có chất lượng phục vụ cho các công trình xây dựng, cũng như trang trí nội
thất, đồ dùng sử dụng trong sinh hoạt gia đình.
Với
chủ trương phát triển kinh tế, tăng thu nhập từ rừng và chế biến hàng hóa từ
lâm sản. Các cấp có thẩm quyền đã cấp giấy phép kinh doanh về ngành nghề chế
biến lâm sản trên địa bàn. Hiện nay, Văn Bàn có 29 cơ sở được cấp giấy phép
kinh doanh ngành nghề chế biến lâm sản. Gồm: 03 Công ty trách nhiệm hữu hạn, 05
hợp tác xã, 21 hộ kinh doanh cá thể. Trong đó, sản xuất ván ép 01 cơ sở; Sản xuất ván bóc 4 cơ sở; Chế biến lâm sản (cưa xẻ gỗ) 10 cơ sở; Gia công chế biến
đồ mộc dân dụng là 14 cơ sở.
Những
năm trước đây, do được hưởng lợi từ rừng tự nhiên, nguồn nguyên liệu cung cấp
cho các cơ sở chủ yếu gỗ rừng tự nhiên có khối lượng lớn. Do đó có nhiều tổ
chức, cá nhân, hộ gia đình đăng ký kinh doanh ngành nghề chế biến kinh doanh
lâm sản (năm 2013 có 47 cơ sở kinh doanh chế biến lâm sản). Mấy năm trở lại đây,
thực hiện chủ trương của Nhà nước đóng cửa rừng, hạn chế khai thác gỗ rừng tự
nhiên. Đến nay, nguồn gốc lâm sản đưa vào chế biến của các cơ sở chủ yếu là gỗ
rừng trồng của hộ gia đình và gỗ bán phát mại của cơ quan có thẩm quyền. Lâm
sản đưa vào chế biến có nguồn gốc hợp pháp, được cấp có thẩm quyền phê duyệt,
cấp phép khai thác, vận chuyển theo Thông tư số 35/2011 và Thông tư số 01/2012
của Bộ NN & PTNT ban hành. Nhìn chung các cơ sở đều chấp hành luật bảo vệ
và phát triển rừng, không có dấu hiệu sai phạm trong lĩnh vực chế biến, kinh
doanh lâm sản. Mở sổ sách theo dõi nhập, xuất lâm sản đầy đủ, đúng quy định,
lâm sản đưa vào chế biến có nguồn gốc hợp pháp. Cam
kết bảo vệ môi trường, xung quanh cơ sở xây tường rào che chắn, xây phòng để
phun sơn nên hạn chế tác động gây ảnh hưởng đến môi trường. Nộp thuế đầy đủ
theo quy định, không có cơ sở nợ đọng tiền thuế.
Tuy
nhiên, một thực trạng hiện nay cho thấy. Trong tổng số 29 cơ sở kinh doanh, chế
biến lâm sản trên địa bàn. Hiện đã có 4 cơ sở tạm ngừng hoạt động với nhiều lý
do khác nhau, còn lại 25 cơ sở hoạt động cầm chừng, do khó khăn về nguồn nhiên
liệu. Có những cơ sở chỉ hoạt động theo thời vụ hoặc chế biến những lâm sản do
người khác đem đến thuê gia công. Phần lớn số cơ sở chưa tập trung chế biến
thành các sản phẩm cao cấp, mà chủ yếu sơ chế từ gỗ tròn thành gỗ xẻ, ván cốt
pha, thanh lan để tiêu thụ, giá trị sản phẩm chưa cao. Mặt khác nhà xưởng chủ yếu
được che chắn bằng vật liệu thô sơ, gây tiếng ồn, bụi, mùi thuốc hoá học làm ảnh
hưởng đến môi trường xung quanh.
Từ
năm 2013 UBND huyện Văn Bàn đã quy hoạch khu vực cụm tiểu công nghiệp. Trong đó
quy hoạch cả khu vực sản xuất cho kinh doanh, chế biến lâm sản, nhưng cho đến
nay mới có Hợp tác xã Mường Thát đang xây dựng nhà xưởng để đưa vào hoạt động.
Còn lại các cơ sở khác chủ yếu sản xuất, kinh doanh tại gia đình.
Để
khắc phục tình trạng trên, ngoài cơ chế chính sách ưu đãi tạo điều kiện thuận
lợi cho các cơ sở mở rộng kinh doanh, chế biến, thu hút nguồn lao động tại địa
phương. Nhà nước cần hỗ trợ về mặt tài chính để tạo điều kiện thúc đẩy nhân dân
tích cực tham gia trồng rừng và phát triển rừng. Tạo nguồn nguyên liệu sẵn có
tại địa phương để thay thế nguồn nguyên liệu từ rừng tự nhiên. Lực lượng kiểm lâm là nòng cốt theo dõi, kiểm tra định
kỳ theo tháng, quý, năm. Rà soát, lập cơ sở dữ liệu các cơ sở đang hoạt
động và không còn hoạt động. Thành
lập các tổ kiểm tra, kiểm soát việc chấp hành pháp luật trong kinh doanh, chế
biến lâm sản. Tham mưu, phối hợp với các cơ sở kinh doanh, chế biến lâm sản
sớm tiếp cận được chính sách ưu đãi. Đẩy mạnh nhập khẩu máy móc tiên tiến, hiện
đại, cải tiến quy trình sản xuất là điều kiện tiên quyết để nâng cao chất
lượng, giá trị sản phẩm. Điều này sẽ góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời
sống cho người trồng rừng.