Đến năm học 2022-2023 toàn huyện có 86 cơ sở giáo dục công lập; trong đó cấp học mầm non 27 trường, tiểu học 29 trường, THCS 24 trường, THPT 05, Trung tâm GDNN-GDTX: 01. Từ năm học 2023-2024 đến năm học 2024-2025, dự kiến tổng số cơ sở giáo dục công lập giảm còn 85 đơn vị; Giảm 01 trường Tiểu học số 1 Dần Thàng do ghép với trường THCS Dần Thàng.
Trong những năm qua Uỷ ban nhân dân huyện Văn Bàn luôn chủ động chỉ đạo ngành giáo dục thường xuyên rà soát, tổng hợp tham mưu UBND huyện kế hoạch chỉ đạo lộ trình cho từng đơn vị, từng năm bám sát mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của huyện trong năm và giai đoạn. Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan như Phòng Kế hoạch - Tài chính, Phòng Nội vụ; Phòng Kinh tế - Hạ tầng; Phòng Tài nguyên và Môi trường; Phòng Văn hoá và Thông tin và các đơn vị sự nghiệp liên quan phối hợp chặt chẽ trong công tác tham mưu triển khai hiệu quả nhiệm vụ phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo huyện, đặc biệt công tác kiểm định chất lượng và xây dựng trường học đạt chuẩn quốc gia.
Trong quá trình thực hiện xây dựng trường chuẩn quốc gia huyện Văn Bàn luôn nhạn được sự quan tâm của Uỷ ban nhân dân tỉnh Lào Cai, Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai; sự quyết tâm, lỗ lực của ngành giáo dục và đào tạo huyện Văn Bàn, cả hệ thống chính trị từ huyện đến xã đã vào cuộc và phối hợp chỉ đạo triển khai mạnh mẽ, ưu tiên nhiều nguồn lực đầu tư, kết hợp với các chương trình, dự án, xã hội hóa giáo dục, cơ sở vật chất trường, lớp học được đầu tư theo hướng chuẩn hóa, kiên cố hóa, hiện đại hóa gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới của xã và huyện; chú trọng đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất các cơ sở giáo dục ở vùng cao, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, trường phổ thông dân tộc bán trú, trường trong lộ trình xây dựng chuẩn quốc gia mới. Kết quả cụ thể: Đến hết tháng 01/2023 toàn huyện đã duy trì và xây dựng mới được 75/85 đơn vị trường, đạt 88,2%, trong đó cấp mầm non đạt 25/27 trường; tiểu học 26/29 trường, THCS đạt 21/24 trường, THPT đạt 03/05 trường. Kì 2 năm học 2022-2023 ngành giáo dục trình tình công nhận mới 01 trường mầm non và trình công nhận lại 9 trường (MN: 05 trường; TH 04 trường; THCS 01 trường). Cụ thể có biểu chi tiết đính kèm.
Bên cạnh những thuận lợi việc xây dựng trường chuẩn quốc gia trên địa bàn huyện cũng gặp nhiều khó khăn như, cơ sở vật chất của một số đơn vị trường còn dưới mức tiêu chuẩn cơ sở vật chất tối thiểu và tiêu chuẩn cơ sở vật chất mức 1 được quy định tại Thông tư 13/TT-BGDĐT ngày 26/5/2020; cụ thể: Khối phòng hành chính quản trị: Thiếu 84 phòng; Khối phòng học tập: Thiếu 171 phòng bộ môn, đa chức năng; Khối phòng hỗ trợ học tập: Thiếu 69 phòng; Khối phòng phụ trợ: Thiếu 65 phòng; Khối phòng phục vụ sinh hoạt: Thiếu 196 phòng.
Nhằm thực hiện tốt công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia UBND huyện Văn Bàn tiếp tục thực hiện rà soát chỉ đạo xây dựng nâng cao các tiêu chí, tiêu chuẩn các đơn vị trường đã đạt chuẩn để nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu phát triển GD&ĐT giai đoạn hiện nay; xây dựng kế hoạch lộ trình chi tiết cho các đơn vị trường để duy trì chuẩn trong giai đoạn 2020-2025. Tiếp tục chỉ đạo các cơ quan liên quan đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các công trình giáo dục đã được tỉnh phê duyệt giai đoạn 2022-2025. Đầu tư xây dựng mới trường chuẩn quốc gia cho 04 đơn vị trường, trong đó: MN 02 trường, MN&TH 01 trường, THPT 01 trường; phấn đấu xây dựng Trung tâm GDNN - GDTX huyện đảm bảo đạt kiểm định chất lượng giáo dục cấp độ 1 năm 2025; cụ thể: Trường MN Dần Thàng: Năm 2023, Trường MN Nậm Chày: Năm 2025, Trường MN&TH số 2 Nậm Xây: 2025, Trường THPT số 4 Văn Bàn: Năm 2024. Kết thúc giai đoạn 2020-2025 phấn đấu toàn huyện có 78/84 đạt chuẩn quốc gia và đạt 130% chỉ tiêu Đề án số 06-ĐA/TU ngày 11/12/2020 của Tỉnh uỷ Lào Cai và đạt 101% mục tiêu Đề án số 04-ĐA/HU ngày 02/12/2020 của Huyện uỷ Văn Bàn.