Rau dớn, cà dại, ngọn đu đủ đực - món ngon đặc biệt của người Tày -Văn Bàn- Lào Cai.
Nếu ai
có dịp về Văn Bàn- Lào Cai sẽ được thưởng thức những món ngon, hấp dẫn từ cây
rau dớn. Rau dớn thuộc họ dương xỉ, mọc
tự nhiên trong các thung lũng, triền núi hay bên ven suối. Từ lâu người
dân tộc Tày coi rau dớn là một món rau không thể thiếu trong những bữa ăn hàng
ngày.
Rau
dớn chỉ được người Tày hái và mang ra chợ bán vào buổi chiều bởi vì theo họ,
loại rau này hái vào thời điểm đó sẽ ít nước và giòn hơn khi ăn. Đặc biệt, khi
héo, rau dớn ăn sẽ ngon hơn rất nhiều.
Rau
dớn được chế biến ra rất nhiều món ăn
ngon như nộm, nấu canh cá cùng lá vón vén, xào tỏi cùng ngọn đu đủ đực và quả
cà dại. Mỗi món có một vị ngon và sự hấp dẫn riêng. Mới đầu nhìn thấy những
loại cây này tưởng chừng như là những vị thuốc nào đó nhưng khi được thưởng
thức mới thấy được vị đặc biệt đến lạ kì.
Để chế
biến thành món nộm, sau khi nhặt sạch người ta trần rau dớn qua nước nóng, để
ráo nước. Sau đó trộn các gia vị gồm đường, mì chính, bột súp, chanh, ớt, tỏi,
rau thơm và một chút giò lụa thái sợi. sau khi trộn đều gắp ra đĩa sẽ thêm một
chút lạc rang đã bỏ vỏ và giã dập. Khi thưởng thức sẽ thấy được vị chua, ngọt
giòn thơm của rau và lạc.
Với
món xào, ta cho dầu ăn vào chảo, phi tỏi thơm, cho rau dớn đã nhặt sạch thêm
ngọn đu đủ thái nhỏ, quả cà dại đã đập nát vào đảo đều. Lưu ý phải để lửa thật
to rau mới xanh và giòn. Sau đó thêm gia vị muối mắm, bột ngọt và một chút nước
mẻ. Khi rau xoăn lại ta mang ra thưởng thức, có vị ngọt, ngai ngái và giòn sần
sật của rau dớn. Có vị ngăm ngăm đắng của lá đu đủ, vị bùi của quả cà và có vị chua thanh của mẻ.
Món
rau canh cá suối nấu chua cùng rau dớn và lá vón vén là món để lại ấn tượng
nhất đối với mọi du khách bởi lá vón vén không phải là loại cây dễ kiếm. Cây này thuộc loại dây leo, mọc
ven suối, lá giòn,có vị chua. Khi nấu, ta vò nát để tăng vị chua của lá. Sau
khi rán qua cá suối, ta cho vào nồi nước sôi, nêm gia vị, một chút nước mẻ đun
sôi 5 phút sau đó cho rau dớn đã nhặt sạch và lá vón vén vào đun sôi. Đặc biệt
món canh này ta không cần phải cho bất kì loại rau thơm nào.
Ngày nay, khi
trên thị trường có rất nhiều loại rau nhưng với người dân tộc Tày Văn Bàn, rau
dớn vẫn là món rau không thể thiếu mang nét đặc trưng văn hóa nơi đây. Và loại
rau này vẫn được mệnh danh là rau "sạch" của núi rừng Tây Bắc.